Erensya

Nagbubulong ng dalangin ang mga parang at ulap

ang sumasagot: Magtatag-ani nang muli,

namamaga ang lupa, nagnanaknak

sa isang sanga ang manggang sinlaki

ng kamao. Para bang tinutunaw ng alinsangan

ang dagtang nakabalot sa lihim na puso

ng mundo. Noong isang gabi, tinugis ako

ng sanlibong santelmo at tikom-labing nasaksihan

ng ipa ang pagkapkap ng mga maligno

sa aking mga bulsa. Pagdilat lamang,

pagdilat lamang, dahil sa kahuli-hulihan,

wala akong ari-arian kundi sandakot na buto.

Ang sabi ng Tatang, inilipat na niya

sa aking pangalan ang natitirang ektarya

ng erensya. Hindi na po yata kailangan nito.

Ang totoo, umuwi lamang ako

para ihagis sa siga ang lahat ng liham,

titulo, lahat ng patunay na buhay pa ako.

Natupok na ang lungsod na namuo

sa mga mata ko. Maghuhukay, maghuhukay ako

nang habambuhay dito.

Usahay

“Translation is the art of failure.”

—Umberto Eco

Minsan, tititig ka sa bumbilya at walang maaalala kundi ang gabing binulag ka ng mga alitaptap. Matatagpuan ka rito, kinabukasan, sa pagitan ng lungsod at ng parang, ng semento’t alangaang, sa kahabaan ng NLEX habang muling inaaral ang sining ng pagkabigo. Naaalala mo ang hilera ng akasya, sa tabing-ilog sa iba pang probinsya, ang nag-iisang dahong tila nagbigay ng babala bago ka humampas sa batuhan. Rapids: Pamumutla ng tubig; pagtitig ng araw sa naglulumot na ilalim ng bangka; mortalidad. Holocene: Pangalan ng bato, bago pa maimbento ang pangalan o ang bato. Minsan ka nang binulungan ng salita para sa dilim na nagsusumiksik sa dibdib ng kawayan, kaya’t sa bawat bayang mapuntahan mo, una mong hinahanap ang diksyunaryo: kintsugi: Sa Nara, minasdan mo ang isang matandang nagtutunaw ng gintong ipanghihilom sa sugatang mga paso. Sa Nueva Ecija, pinapangalanan ng Tatang ang lahat ng natitirang puno ng mangga. Nang huli kayong nagkita, naglapat siya ng mga palad sa magkabila mong pisngi, pilit inaaninag ang nagdaang siglo sa mga kulubot ng iyong noo. Amang, ano nga uling pangalan ang iyo? Petrichor: Alimuom. Translatus: Bitbitin, patawid, gaya ng minsang tanong: Paanong naitatawid ang katahimikan sa mga isla ng iyong talasalitaan? Paano bang ipakikilala ang nag-iisang liwanag na lumilikha ng anino, ang mga tribo ng propetang nangaral na uuwi tayong lahat sa abo. Naaalala mo nang minsan kang naipit sa tarangkahan? Doon, sa probinsyang ipinangalan sa ilog at ginto, ilog ng ginto. Isang salita ang paulit-ulit na pinilas ng dalaga mula sa kanyang hininga. Pilit inaansalan ng talulot ang mga guwang ng mundo. Usahay, ang ibig sabihin, minsan lang pala. Narito ka na. Sa pagitan ng palay at bigas, tila ba nagliliyab ang ipa.

Dibidendo

Ilang taon nga bang idiniin sa akin

na may langit din ang lungsod na ito.

Sa kanto ng riles at Misericordia,

may isang batang nahagip ng traysikel,

sumadsad sa aspalto. Pagbangon, nakita

ng mga usisero ang sugat na kahugis

ng mukha ni Kristo. Milagro,

pero tinuklap ko ang langib,

isang kutkot sa bawat pantig

ng dasal ko: San Lazaro,

pahiramin mo ako ng kabayo,